Władysław Ciesielski – malarz, powstaniec i fotograf w cieniu paryskiej emigracji

Z Mogilna do Paryża – artystyczna i życiowa podróż Władysława Ciesielskiego

Władysław Ciesielski to postać, której życie i dorobek malarski wciąż pozostają nieco w cieniu wielkich malarzy epoki, choć jego historia zawiera w sobie wszystko, co cechuje fascynujące biografie: patriotyzm, dramatyczne wybory życiowe, emigrację i twórcze poszukiwania w sercu artystycznej Europy – Paryżu. Urodzony 26 lipca 1845 roku w Mogilnie, zmarły 15 lipca 1901 roku w Paryżu, był nie tylko artystą o wyczulonej wrażliwości, ale także aktywnym uczestnikiem powstania styczniowego i jednym z przedstawicieli polskiego malarstwa portretowego i symbolicznego XIX wieku.

Powstaniec i emigrant – początki życiowej drogi

Władysław Ciesielski miał zaledwie 18 lat, gdy wybuchło powstanie styczniowe – romantyczny zryw narodowowyzwoleńczy, który na zawsze odmienił życie tysięcy młodych Polaków. Ciesielski dołączył do powstańców, kierując się patriotycznym zapałem i gotowością do poświęceń. Po upadku powstania w 1864 roku, wielu uczestników musiało opuścić kraj z przyczyn politycznych – to samo uczynił Ciesielski. Emigracja do Francji stała się wówczas jedyną nadzieją na kontynuację życia w wolności oraz – jak się okazało – również rozwoju artystycznego.

W Paryżu rozpoczął studia na prestiżowej Akademii Sztuk Pięknych (École des Beaux-Arts), gdzie zdobył klasyczne wykształcenie malarskie u wybitnych pedagogów: Isidore’a Alexandre’a Pilsa oraz Henriego Lehmana. Obaj profesorowie byli uznanymi przedstawicielami akademizmu i niewątpliwie mieli wpływ na precyzyjną technikę oraz realizm w dziełach Ciesielskiego, szczególnie jego miniaturach i portretach.

Sztuka w cieniu przyjaźni – kręgi artystyczne Ciesielskiego

Władysław Ciesielski nie tylko zdobył solidne wykształcenie w Paryżu, ale również zżył się z francusko-polskim środowiskiem artystycznym. Przyjaźnił się m.in. z Jackiem Malczewskim, głównym przedstawicielem Młodej Polski, a także z Kazimierzem Alchimowiczem – innym malarzem o powstańczej przeszłości, który później osiadł w Polsce. Te relacje miały znaczący wpływ na styl i tematykę dzieł Ciesielskiego, gdzie często można dostrzec symboliczne treści, melancholijną atmosferę i estetykę nawiązującą do romantyzmu oraz realizmu społecznego.

Choć jego dorobek nie jest tak szeroko znany jak prace jego przyjaciół, Ciesielski pozostawił po sobie wiele interesujących obrazów, które zasługują na ponowne odkrycie. Mimo życia na emigracji artysta kultywował w swojej twórczości polskie motywy historyczne i literackie – wystarczy wspomnieć o „Chrzcie Litwy” czy „Portracie Adama Mickiewicza”.

Paryż z perspektywy obiektywu – Studio Fotograficzne „Gopło”

W 1882 roku Władysław Ciesielski podjął nowatorską jak na owe czasy decyzję – otworzył w Paryżu własne studio fotograficzne pod nazwą „Gopło”. Nazwa ta nawiązuje do jeziora w Polsce, związanego z legendarną historią Kraka i Popiela. Była to forma sentymentalnego powrotu do ojczyzny poprzez sztukę i działalność gospodarczą.

Fotografia, choć wówczas jeszcze w okresie raczkowania artystycznego, stawała się coraz popularniejszą formą portretowania i dokumentowania rzeczywistości. Studio „Gopło” pozwoliło Ciesielskiemu łączyć malarską precyzję z nowoczesną techniką obrazu, pokazując jego otwartość na nowe media oraz dbałość o estetykę portretową. Niestety, niewiele materiałów źródłowych przetrwało do współczesnych czasów, więc dokładnie nie wiadomo, jaką rangę miało to studio wśród ówczesnych paryskich fotografów, ale samo istnienie tego przedsięwzięcia potwierdza wieloaspektowy talent artysty.

Dziedzictwo artystyczne – ważniejsze dzieła i ich przesłanie

Wśród najbardziej znanych dzieł Ciesielskiego wymienić można takie kompozycje jak „Chrzest Litwy” – obraz o tematyce historycznej, mocno osadzony w romantycznej wizji dziejów Polski. Inne jego obrazy to portretowe miniatury, m.in. „Portret ojca”, czy „Portret Adama Mickiewicza”, ukazujący poeta z charakterystycznym dostojeństwem i głębią psychologiczną.

Szczególne miejsce zajmuje też „Droga samotności w Fontainebleau” – nastrojowy, symboliczny pejzaż, który oprócz walorów estetycznych niesie ze sobą osobiste przesłanie samotności emigranta i artysty. Obraz ten, jak również „Starzec ze skrzypcami”, odwołuje się do egzystencjalnych tematów starości, przemijania i tęsknoty – motywów częstych w sztuce polskich malarzy na emigracji.

Pamięć o zapomnianym patriocie i artyście

Władysław Ciesielski zmarł w 1901 roku w Paryżu, z dala od rodzinnego Mogilna. Choć jego życie przypadło na okres wypełniony dramatycznymi wydarzeniami, nie zrezygnował z artystycznej drogi. W jego dziełach odnajdujemy ślady ojczyzny, romantycznych ideałów oraz osobistych emocji. Dziś, dzięki digitalizacji zbiorów, m.in. na stronach takich jak Wolne Lektury, Artinfo czy Muzeum Narodowe w Kielcach, mamy okazję na nowo odkrywać jego malarstwo i docenić jego wkład w rozwój sztuki.”

Choć nie osiągnął rangi takich postaci jak Jan Matejko czy Jacek Malczewski, Ciesielski był istotnym ogniwem łączącym polską tradycję malarską z wpływami zachodnioeuropejskimi. Jego postać to żywe świadectwo tego, jak kultura i patriotyzm potrafią kierować losami jednostki oraz wzbogacać dziedzictwo narodu nawet poza jego granicami.

W 2025 roku, na 180. rocznicę urodzin Władysława Ciesielskiego, warto przypomnieć i uhonorować jego dorobek – nie tylko jako artysty pędzla i obiektywu, lecz także jako osoby, która całym sercem trwała przy swojej tożsamości narodowej i artystycznej misji.

Tagi: WładysławCiesielski, malarstwoXIXwieku, artyścinaemigracji