Gdy słońce jest bogiem

Opublikowano przez

Życie i twórczość Williama Turnera – romantyczna podróż ku nowoczesności

Joseph Mallord William Turner to postać, która na stałe zapisała się w historii światowego malarstwa. Ten angielski malarz, urodzony 23 kwietnia 1775 roku w Londynie, uchodzi za jednego z najważniejszych przedstawicieli romantyzmu i zarazem prekursora impresjonizmu. Dzięki swojej wyjątkowej umiejętności operowania światłem i kolorem oraz artystycznemu odczuwaniu natury, Turner stworzył niezliczoną ilość dzieł, które do dziś wywołują podziw i emocje. W artykule tym przyjrzymy się bliżej jego biografii, artystycznym podróżom, stylowi malarskiemu i niektórym z najbardziej znanych prac.

Wczesne lata Turnera: Od cudownego dziecka do akademika

William Turner dorastał w skromnej rodzinie – jego ojciec był perukarzem, a matka cierpiała na poważne problemy psychiczne. W wieku zaledwie 14 lat rozpoczął naukę na kursach przygotowawczych do Królewskiej Akademii Sztuki. Już w 1787 roku, mając zaledwie 12 lat, namalował swoją pierwszą akwarelę przedstawiającą Oxford. Talent Turnera dał o sobie znać bardzo wcześnie i został szybko dostrzeżony. W 1790 roku, mając 15 lat, artysta po raz pierwszy wystawił swoje dzieło na Salonie Akademii, a w 1802 został jej pełnoprawnym członkiem.

Już jako nastolatek otrzymał liczne zlecenia na ilustracje i scenografie teatralne, co umożliwiło mu pełne poświęcenie się sztuce. Zdobyte doświadczenia i wrodzone zdolności pozwoliły Turnerowi rozwijać unikatowy styl, który z biegiem lat stawał się coraz bardziej ekspresyjny i nowatorski.

Artystyczne podróże: Europa oczami romantyka

Turner był niezwykle aktywnym podróżnikiem, co miało ogromne znaczenie dla jego twórczości. Jego wyprawy po Walii, Szwajcarii, Niemczech, Francji, Dani, a także kilkukrotne odwiedziny we Włoszech przyniosły tysiące szkiców i akwarel. Szczególnie istotna była jego pierwsza podróż do Alp i do Luwru w 1802 roku, która zapoczątkowała fascynację światłem i pejzażem jako środkiem wyrazu emocji. Obcowanie z dziełami dawnych mistrzów oraz zetknięcie się z niezwykłymi krajobrazami zainspirowały Turnera do eksperymentowania z technikami malarskimi i formą.

W 1835 roku Turner odwiedził również Szczecin, wówczas część Prus, gdzie wykonał 21 szkiców uwieczniających miasto. Dziś w Polsce jego imieniem nazwano jeden z pasaży przylegających do szczecińskiej Trafostacji Sztuki. To dowód na to, jak ogromny wpływ wywierały jego podróże na artystyczną spuściznę.

Mistrz światła i koloru – analiza stylu Turnera

Turnera cechuje niezwykła wrażliwość na barwy i światło. W jego dojrzałych dziełach dominują złociste żółcie, delikatne błękity i wyrafinowane kontrasty, które nadają pracom niemal mistyczny charakter. Używając szerokich pociągnięć pędzla oraz technik zbliżonych do impresjonistów, Turner przekroczył granice akademickiego realizmu. John Ruskin, jeden z największych krytyków sztuki XIX wieku, opisał Turnera jako artystę potrafiącego „poruszyć duszę kolorem”. To właśnie jego zdolność do ukazywania emocji za pomocą światła uczyniła go jednym z najbardziej nowatorskich twórców epoki.

W późniejszym okresie twórczości jego stylem zaczęły rządzić emocje i abstrakcja – do tego stopnia, że niektóre obrazy określano mianem „fantastycznych zagadek”. Jego sposób malowania wyprzedzał epokę o kilka dekad, czego najlepszym dowodem jest wpływ, jaki miał na impresjonistów, zwłaszcza Claude’a Moneta.

Najsłynniejsze dzieła – od burz morskich po industrialne rewolucje

Twórczość Turnera obejmuje zarówno klasyczne pejzaże, jak i wizje inspirowane siłami natury oraz wpływem postępu technologicznego. W obrazach takich jak Deszcz, para, szybkość artysta ukazuje pędzący pociąg przebijający się przez deszczową zasłonę – to dzieło pełne energii i nowoczesnego ducha, będące jednocześnie alegorią niepohamowanej mocy przemysłu.

Innym ikonicznym obrazem Turnera jest Ostatnia droga Temeraire’a, przedstawiający emerytowany okręt holowany na ostatnie rozbiórki. Ten niezwykle emocjonalny obraz łączy nostalgię z industrialnym przełomem epoki. W Statek niewolniczy Turner podejmuje temat niewolnictwa, ukazując dramatyczną scenę w burzliwej morskiej scenerii. W dziełach takich jak Burza śnieżna można zaobserwować, jak Turner mistrzowsko oddaje potęgę żywiołów – każdy pociągnięcie pędzla służy uwypukleniu siły natury i duchowego wzniosłości.

Szeroka tematyka jego prac – od krajobrazów po wydarzenia historyczne i mitologiczne (jak w Ulisses drwiący z Polifema) – pokazuje elastyczność artysty w podejściu do treści. Co ważne, zawsze jednak podstawowym bohaterem jego obrazów pozostaje światło – nie jako dodatek, lecz główny nośnik emocji i symboliki.

Dziedzictwo artysty: Turner w galerii wieczności

William Turner zmarł 19 grudnia 1851 roku na cholerę w swoim domu w londyńskim Chelsea. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Słońce jest bogiem” – i trudno o lepsze podsumowanie jego artystycznej filozofii. Pochowano go w Katedrze Świętego Pawła w Londynie, obok innych angielskich wielkich – m.in. Johna Constable’a i Sir Christophera Wrena.

Turner pozostawił po sobie około 30 tysięcy prac, z czego zdecydowaną większość – w tym 282 obrazy olejne oraz ponad 19 tysięcy szkiców – przekazał w testamencie narodowi brytyjskiemu. Dziś można je oglądać głównie w Tate Britain, gdzie utworzono specjalną Galerię Turnera.

Jego wpływ na rozwój nowoczesnego malarstwa jest nieoceniony – od impresjonizmu, przez ekspresjonizm, aż po sztukę abstrakcyjną. Turner nie tylko przedefiniował pejzaż jako gatunek, ale także udowodnił, że malarstwo może być narzędziem do wyrażania duchowego doświadczenia i ekspresji emocjonalnej.

Dziedzictwo Williama Turnera nadal inspiruje kolejne pokolenia artystów i widzów, przypominając, że w sztuce – tak jak i w życiu – najważniejsze jest światło.

tagi: Turner, malarstwo romantyczne, impresjonizm